Mastit

“Mastit nedir” sorusu, özellikle emzirme döneminde anne ve babaların karşısına çıkıyor. Neyseki; bir meme kanalı sorunu olarak rahatsız edici olmasına karşın çözümü olan bir durum. Emzirme ile ilişkili olan mastit, bebeğin anne memesini emdiği sürecin her aşamasında ortaya çıkabilir. Peki, mastit nedir ve mastit tedavisi nasıl bir süreçtir? 

Mastit Hakkında Bilgi

Emziren annelerin en çok korktuğu durumlardan biri de mastit enfeksiyonudur. Mastit nedir ya da mastit nasıl geçer soruları bu dönemde popülerdir. Pek çok anne, mastit ilacı var mı ya da mastitten korunma yolları konularında araştırma yapıyor. Biz de “mastit ne demek” sorusuyla başlayarak konuyu biraz açıklamak istedik. Akademik makalelerden yararlanarak mastit hakkında merak edilenleri yanıtladı. 

Mastit, memenin inflamasyonu ile seyreder. Tıp biliminde enfeksiyöz ya da nonenfeksiyöz bir hastalık olarak açıklanır. Evet, tıp literatüründe “hastalık” olarak tanımlanır. Ama hemen endişelenmeyin tedavisi genellikle kolaydır.  Genellikle puerperal adı verilen emzirme döneminde gözlenir. Ancak nadiren emzirme dönemi dışında da rastlanabilir. Mastit nedir, mastit belirtileri nelerdir, mastit nasıl tedavi edilir ve mastit önlenebilir mi gibi soruların cevaplarına tek tek bakalım. 

Mastit Nedir?

Mastit, süt kanallarının tıkanmasından kaynaklı ve genellikle enfeksiyonla seyreden meme inflamasyonudur. Göğüsler dolduğunda boşaltılmazsa göğüs kanalı tıkanıklığı göğüs kanalı tıkanıklığı ortaya çıkar. Emziren annenin göğüs kanalı tıkanırsa ve  tedavi edilmezse mastit oluşabilir. Peki, mastit nasıl anlaşılır ya da göğüs kanalı tıkanınca nasıl anlarız? Mastit belirtileri aşağıdaki gibi özetlenebilir: 

Mastit Belirtileri / Göğüs Kanalı Tıkanıklığının Belirtileri Nelerdir?

Mastit belirtileri, sıradan meme kanalının sütle dolmasının neden olduğu belirtilerle karıştırılabilir. Burada geçmeyen ağrı, tek memede ağrı ve aşağıdaki belirtilerin eşlik etmesi ile mastit şüphesi doğabilir. 

• Memede ağrılı sertlikler oluşması
• Memenin bir bölgesinde olağandışı sıcaklık hissi
• Aynı bölgede kızarıklık ve ağrı
• Emzirme sonrası genel bir sertlik hissi
• Annede yoğun halsizlik
• Bazen ateş

Mastit Çeşitleri

Mastit çeşitleri, hastalığın nedenine göre sınıflandırılır. Bazen sadece aşırı süt üretimi ve sütün sağılmaması mastite neden olurken bazen tüberküloz gibi hastalıklar sonucu ortaya çıkabilir. Mastit çeşitleri aşağıdaki gibidir:

• Laktasyonel Mastit

Puerperal yani emzirme döneminde görülen ve çok sık rastlanan bir mastit çeşididir.  en çok emzirmenin ilk oniki haftası içinde görülür.  Genellikle yetersiz emme öyküsü veya emzirmede güçlük ile tarif edilir. Burada ya süt birikmesi söz konusu olmuştur ki; sık emzirme ile kolayca giderilir ya da enfeksiyon vardır. Laktasyonel mastit varsa doğru emzirme desteği verilerek süt akışının sağlanması ilk aşamadır. Mastit tedavisinde sütü boşaltmak önemsenir. Genellikle süt kanallarının sütün boşaltılması ile rahatlaması sonucu mastit geçer. Şikayetleri sepsis bulgularıyla seyreden, meme başı çatlağı bulunan, kültür sonucu enfeksiyöz mastit düşündüren olgularda ise antibiyoterapi önerilebilir. 

• Subareolar (Santral) Enfeksiyon Mastit

İnflamasyonu olan mastittir. Zuska hastalığı olarak da bilinir. Bazen keratin üretimi ile süt kanalları tıkanır ve tıkalı kanallar zorlanınca basınç artışı ile hasar ortaya çıkar. Bunun sonucunda da keratin irritasyonu ile inflamasyon gelişir. Nedenleri arasında hormonal değişimler, A vitamini eksikliği, yoğun sigara kullanımı vardır. Hatta İsolated Primary Breast Tuberculosis adlı akademik makalede de vurgulandığı üzere Subareolar mastit yaşayanların %95 inde sigara kullanımı tespit edilmiştir. 

• Periferal Non Laktasyonel Enfeksiyon

Bu tip mastitler diyabet ile ilişkilendirilir. Genellikle idiyopatik olurlar ve otuz beş yaşını geçmiş hastalarda mamografi çekilmesi önerilir. Çoğunluk tedavi için laktasyonel mastit gibi ilerlenir. Apse gelişmiş ise kültür örneği alınabilir. 

• ​​Tüberküloz Mastit 

Tüberküloz mastit, çok yaygın değildir.  Tüberkülozlu vakaların %0,1 ile %0,5 arasında görülür Özellikle az gelişmiş ülkelerde sıkça rastlanır. HIV pozitifliği ile ilişkili olarak gelişmiş ülkelerde de oranı çok daha yüksektir. Ateş yapmaktadır. Çoğunlukla ilaçla tedavi uygulanır. 

Mastit Tedavisi Nasıl Yapılır?

Öncelikle mastit var mı sorusunun cevabı için bir uzman doktora başvurmanız gerekir. Emzirme döneminde göğüs ağrısı çekiyorsanız ve emzirmenize rağmen geçmiyorsa bu şüphe ile hekime danışabilirsiniz. Hekim, mastit teşhisi koyarsa bu konuda size hemen bir tedavi planı sunacaktır. Genellikle süt kanallarını açacak basit bazı uygulamalarla mastit geçer. Bazen antibiyoterapi ve abse drenajı gerekebilir. 

Mastit Önlenebilir mi?

Mastit, anne için ve elbette beslenmeye ihtiyacı olan bebek için oldukça rahatsız edici bir tabloya neden olur. Peki, mastite engel olmak ya da mastiti önlemek mümkün mü? Mastit önlemenin yolları şöyle özetlenebilir: 

1. Bebeğinizi her iki memenizden de sık sık – her 2-3 saatte bir (gece de dahil) emzirerek sorunlu memeyi boşaltın ve emzirmediğiniz zamanlarda sütünüzü elektrikli göğüs pompası, manuel göğüs pompası gibi araçlar yardımıyla sağın.
2. Daha fazla dinlenmeye çalışın.
3. Sorunlu bölgeye ıslak ya da kuru sıcak uygulama yapın (ör. sıcak su torbası, sıcak kompres ya da duş almak gibi) Bu amaçla Lansinoh Thera Pearl soğuk sıcak göğüs terapisi ürününü deneyebilirsiniz. Uygulamayı çok daha kolay yapmanızı sağlayacaktır. 
4. Emzirmeden önce ve emzirdikten sonra ağrılı bölgeye göğüs duvarından meme ucuna doğru masaj yapın
5. Dar kıyafetler giymekten kaçının.

Mastit Olmamak İçin!

“Emziren annenin göğüs kanalı tıkanırsa bu mastite neden olabilir” dedik. Ama bazen tablo, çok daha kötü bir seyir izleyebilir. Aşağıdaki durumlar gözleniyorsa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurun!

• 8 – 24 saat içerisinde bir iyileşme olmazsa,
• Ateşiniz 38.4°C’yi aşarsa,
• Sütünüzde iltihap ya da kan görürseniz,
• Memenizde kırmızı çizgiler oluşursa,
• Grip benzeri semptomlar gelişirse,

Mastitin nedenleri nelerdir?

• Aniden sütten kesme ya da düzensiz emzirme sonucu süt kanallarının dolması ya da tıkanması
• Meme mastiti için dar kıyafetler ya da memeye baskı uygulayan iç çamaşırları da etkendir. 
• Bebeğin memeyi yeterli ve doğru tutamaması
• Meme uçlarındaki yara ve çatlaklardan dolayı emzirememe

Mastit varsa emzirmek…

Memede mastit varsa bebeğinizi emzirmenize engel değildir. Mastitiniz varsa bile memede apse gelişme olasılığını azaltmak için emzirmeye devam etmeniz önem taşır. Sütünüzde bebeği enfeksiyondan koruyan antikorlar bulunduğundan bu dönemde emzirmenin bebeğinize bir zararı olmaz. Göğüste mastit varsa bebek emdikçe kanallar rahatlar. Ayrıca göğüs pompası ile sütü boşaltmanız da önerilir. 

Mastit genellikle tek memede oluşur. Önce mastitli memeden emzirmek tavsiye edilmektedir. Sütünüzün tadı biraz tuzlu olabileceğinden, bebeği memeyi almaya teşvik etmek için farklı emzirme pozisyonları denemeniz faydalı olabilir. Ayrıca bebeğiniz emdikten sonra da göğsünüzü sağmanız, süt kanallarınızı daha etkin boşaltmanızı sağlayacaktır. Eğer bebek memeyi yine de almak istemiyorsa birçok annenin yaptığı gibi sütünüzü sağabilirsiniz. Böylelikle, genellikle bir hafta içerisinde sütteki tuzluluk kaybolana kadar süt üretimini devam ettirebilirsiniz.

Kaynaklar;

Bu içerikte Haseki Tıp Bülteni 2014; 52: 150. sayfasından yararlanılmıştır.