Anne Sütü Alamayan Bebeklerde Bağışıklık

Bebeklerde bağışıklık sisteminin önemi büyük. Anne karnındaki korunaklı çevreden binlerce uyaranın var olduğu bir çevreye gelen bebeğin ilk defa tanıştığı virüs, bakteri, mikrop gibi organizmalara karşı kendini koruması önemli. Peki, bebeklerde bağışıklık sistemi nasıl gelişir, anne sütünün bebeğin bağışıklık sistemine etkileri nelerdir ve anne sütü alamayan bebeğin bağışıklık sistemi nasıl olur? Bu sorulara yanıt arıyoruz…

Anne Sütü Alamayan Bebeklerde Bağışıklık Sistemi Nasıl Olur?

Tüm dünyada Dünya Sağlık Örgütünün ve Çocuk Hakları Genelgesinin değerli çalışmaları sonucunda anne sütünün ilk alt ay bebeğin tek besini olması ilkesi benimseniyor. Bu konu, çok önemli ve bebeklerin en az ilk 6 ay boyunca sadece anne sütü almaları, onları daha güçlü, daha sağlıklı hatta daha mutlu kılıyor. Ancak farklı sebeplerle anne sütü alamayan bebekler de var. Annenin yokluğu, hastalıklar ya da başka nedenlerle bazı bebekler anne sütünü ya hiç alamıyor ya da 6 ayı tamamlamadan devam sütüne geçiyor. Peki, anne sütü içmeyen bebeğin bağışıklık sistemi nasıl oluyor? Anne sütü yokluğu bebeğin bağışıklık sistemine nasıl etki ediyor?

Anne Sütü Olmadığında!

Öncelikle farklı sebeplerle (annenin yokluğu/ annenin bebeğe bakamayacak durumda olması/ annenin kullandığı ilaçlar/ bebeğin durumu gibi) bebeğiniz ememiyor ya da göğüs pompası ile  sağma ile dahi anne sütü alamıyorsa sağlık uzmanları size en doğru çözüm için yol gösterecektir. Ancak bu haller dışında emzirmenin önemini bilip bebeğinizi mutlaka emzirin. 

Başlığımızda “anne sütü olmadığında” dedik; burada bazı konuları açıklamak gerek. Anne sütü neden olmaz ya da anne sütün yokluğu nasıl telafi edilebilir; sorularına yanıt bulalım:

• Anne Sütünün Olmadığı Haller

Annenin yokluğu veya farklı bir sağlık problemi nedeniyle bebeğin kendi annesini hiç ememediği durumlar da söz konusu olabiliyor. 

• Anne Sütünün Yokluğunda Ne Yapılıyor?

Böyle bir durum söz konusu olduğunda Avrupa ülkelerinin pek çoğunda anne sütü bankasından süt alınıp bebeğin başka bir annenin sütü ile beslenmesi sağlanıyor. Ülkemizde, bu uygulama yok. Ancak geleneksel süt anne yöntemi kullanılabiliyor. Anne sütü olmadığında onun yerini tutmasa da devam sütü kullanımı da çok sık başvurulan bir yöntem.

Çok zorunlu hallerde anne sütü alamayan bebekler için tablo yukarıdaki gibi. Peki, anne sütünün bebeğin bağışıklık sistemine etkileri neler?

Anne Sütü ve Bebeklerde Bağışıklık Sistemi Hakkında

İlk 6 ayda bağışıklığın, sindirim enzimlerinin, mikrobiyotanın henüz tam gelişmediği göz önünde tutulduğunda, büyüme-gelişme, nörolojik gelişim ve bağışıklığın olgunlaşması için tek seçenek anne sütüdür. Bu nedenle Iilk 6 ay boyunca sadece anne sütüyle beslenme konusu çok önemli.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi anne sütü, yenidoğan ve sütçocuğu beslenmesinde her yönüyle ideal olmasına rağmen, bir takım hastalık durumlarında veya çeşitli nedenlerden dolayı yokluğu halinde, her ne kadar anne sütü kadar olmasa da, anne sütüne en yakın olması nedeniyle demir ile zenginleştirilmiş formül sütlerin kullanılması gerekebilir. Ancak burada anne sütü ile beslenen bebeklerin anne sütü alamayan ya da eksik alanlara göre bağışıklık sistemlerinin daha güçlü olduğunun izlendiğini de söylemek gerek. Yani anne sütü bebeklerin bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için gerekli ve önemli. 

6 Aydan Sonra Tamamlayıcı Beslenme ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Anne sütü, bağışıklık sistemi için önemli ama 6. aydan itibaren ek gıdaya başlama sürecinde ve bazen devam sütü ile destekleme sürecinde bazı bilgi eksiklikleri söz konusu olabiliyor. Biraz bunlardan da bahsedelim.

Bebek 6. ayını doldurduktan sonra ek gıdaya yani tamamlayıcı beslenmeye başlanır. Bu konuda temel olan bazı maddelerin altını da çizelim:

• Devam Sütü Anne Sütünün Yerini Tutar mı?

Zorunlu hallerde devam sütü kullanılıyor ancak bu, devam sütünün anne sütüne eş değer olduğunu düşündürmemeli. Çünkü anne sütünün içeriğine eş bir ürün henüz geliştirilemedi. Hatta anne sütünün bileşiminde bulunan bütün maddeler hakkında yeterli bilgiye bile ulaşılamamış değil. Diğer yandan anne sütü sadece bir besin olarak görülmemeli; anne sütü, anne ile bebeğin ilk iletişimi, bebeğin emme refleksi ile gelişen kasları için ilk egzersizi, mutlu olma ve rahatlama aracı hatta dünyayı tanıma çabasının ilk adımı. Hem anne için hem de bebek için bu süreç, fizyolojik ve psikolojik açıdan çok değerli. 

Bu yöntemleri önermek için değil konu hakkında bilgi vermek için açıklanmıştır. 

Doç. Dr. Ömer Faruk BEŞER, Klinik Tıp Pediatri Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 6 Kasım – Aralık 2018.

• Bebeklere Anne Sütü Yerine İnek Sütü Verilir mi?

Anne sütünün yerini hiç bir besin veya süt tutmaz. Hatta inek sütü, bir yaşına kadar olan dönemde bebek için bazı olumsuzluklara da yol açabilir. Tamamlayıcı beslenmenin içeriği, zamanlaması ve uygulanma şekli sanıldığından daha önemlidir. İnek sütü, bir yaşından önce verilmemelidir. Çünkü inek sütünün kalorisi anne sütüne yakın olsa da, içerdiği protein miktarı oldukça fazladır.  Bu nedenle 1 yaşından önce verilmemesine dikkat edilmelidir.

• Bebekten İtibaren Vegan Beslenmeye Alıştırmak Konusu

Tamamlayıcı beslenmeye geçişte çocuklara vejeteryan veya vegan diyetler uygulandığı takdirde demir, çinko, kalsiyum, B12, B2, vitamin D, vitamin A, protein ve DHA eksikliklerinin gözlenmesi muhtemeldir. Dolayısıyla bu dönemde vegan diyet asla önerilmemektedir. 

Anne Sütü Alamayan Bebeklerde Bağışıklık Sistemine Dair Belirtiler

Anne sütü, bebeğin gelişimi ve bebeklerde bağışıklık sisteminin güçlenmesi için şart. Peki, herhangi bir sebeple anne sütü alamayan bebeklerde gözlenen bazı ortak belirtiler var mı?

Anne sütü almayan bebeklerdeki belirtiler şöyle:

1. Sindirim sistemi, enfeksiyonlar için koruyucu maddeler içerdiğinden anne sütü almayan bebekler sık sık enfeksiyonlara yakalanır.
2. Orta kulak iltihabı riskini anne sütü alan bebeklere göre daha fazladır.
3. Bazı kronik hastalıkların oluşma riski anne sütü almayan bebeklerde daha fazladır. (Tip 1 Diyabet, Çölyak hastalığı, Obezite, Koroner Kalp Hastalıkları gibi)
4. Bebeğin ruhsal,bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olan anne sütü alınmadığında, dikkat azlığı sendromu, ilgisizlik gibi sorunlar ile karşılaşılabilir.”
5. Anne sütü almayan bebekler daha sık ağlarlar. Anne sütünün bebekte rahatlatıcı bir etkisi olduğu biliniyor. 

Hojsak I, Braegger C, Bronsky J, et al. Arsenic in rice: a cause for concern. J Pediatr Gastroenterol

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Dairesi. Emzirme danişmanliği eğitimci kitabi, Ankara 2015.

Türk Neonatoloji Derneği, Sağlıklı Term Bebeğin Beslenmesi Rehberi

Anne Sütünü Verimli Kılın!

Değerli anne sütünü, verimli kılmak üzere size bir kaç önerimiz var:

         1.Emzirmek İçin Rahat Olun!

Annenin ve bebeğin konforu, emzirme süresinin uzun ve verimli olması için çok önemli. Emzirme dönemine başlarken kendinize çok rahat edeceğiniz bir emzirme koltuğu alın ya da evdeki koltuklardan birini bu amaçla kullanın. Ayrıca emzirme yastıkları hem bebeği hem de sizi rahat ettirir.. Emzirirken yanınızda büyük bir bardak ılık su olmasına ve ortamda güzel bir müzik olmasına da önem verin. Bir de emzirmeye başlamadan önce odayı havalandırın. 

        2.Anne Sütünü Sağın ve Saklayın!

Yukarıda da bahsettiğimiz sebeplerle anne sütü çok kıymetli. Bu sütü maksimum düzeyde bebeğe sunmak üzere göğüs pompalarından destek alabilirsiniz. Manuel göğüs pompası ya da elektrikli göğüs pompası seçeneklerinden size uygun olanı tercih ederek bebek uyurken veya onun yanında olmadığınız zamanlarda da sütü sağıp onun için saklayabilirsiniz. Böylece siz yürüyüşe çıktığınızda, iş veya başka bir şey için bebeğin yanında olamadığınızda da o, anne sütü alıyor olur. 

        3.Anne Sütünü Nasıl Saklamalı?

Sütü sağdıktan sonra üzerine adınızı ve süt sağım tarihini yazabileceğiniz şişe ve  poşetlerde buzdolabında veya dondurucuda saklayın. Anne sütü saklama şişeleri, bu konuda çok pratik birer yardımcıdır. Kolay temizlenen yapıları, sütü doğrudan içine sağabilmek gibi avantajları ile çok tercih ediliyorlar. Ayrıca ağzına biberon emziği takıp ılıttıktan sonra bebeğe vermek için de uygunlar. Anne sütü saklama poşetleri ise özellikle dondurucuya koyarken pratik bir kullanım avantajı sunuyorlar. Ayrıca işyerinde süt sağmanız gerektiğinde de bu ürünler çok daha kullanışlı. Tek kullanımlık olduklarını unutmayın!

Metin, resim, ses veya diğer formatlar da dahil olmak üzere lansinoh.com.tr web  sitesinde bulunan tüm içerikler yalnızca bilgi amaçlı oluşturulmuştur. İçeriğin profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır. Tıbbi bir durumla ilgili aklınıza gelebilecek her türlü sorunuz için daima doktorunuzun veya diğer nitelikli sağlık uzmanlarının tavsiyelerine başvurun. Web sitesinde okunulan bir makale ile profesyonel tıbbi tavsiyeleri asla göz ardı etmeyin veya aramayı geciktirmeyin.